Kształtowanie systemów w transporcie i logistyce. Logistyka oplotła gęstą siecią rynki producentów i konsumentów. Jedni i drudzy skoncentrowani na sobie, nie dostrzegają często jak skomplikowany jest to system. Żyjąc nawet w dużej aglomeracji funkcjonujemy jedynie w wycinku globalnej sieci logistycznej.
Problemy decyzyjny. „Jednym z głównych zagadnień w problematyce konfiguracji sieci logistycznej jest organizacja obiektów logistycznych” – pisze prof. Marianna Jacyna z Politechniki Warszawskiej. Centra logistyczne, centra dystrybucji i obiekty magazynowe okazały się niezbędne nawet w czasach organizacji produkcji w systemie just-in-time. W gospodarce globalnej stajemy więc przed wyborem, gdzie usytuować punkty dystrybucji i jak kształtować sieci dystrybucji. To, wymagające rozwiązania, konkretne problemy decyzyjne dotyczące wyboru lokalizacji punktów logistycznych na światowej mapie transportowej. O skutkach gospodarczych takich decyzji możemy przekonać się obserwując efekty gospodarcze utworzenia portu w Gdyni, który stał się czołowym portem Bałtyku w 1938 r., czy głębokowodnego terminala kontenerowego w Gdańsku, który zaledwie po pięciu latach działania, w ubiegłym roku, pod względem wielkości przeładunków wyprzedził wszystkie terminale kontenerowe na Bałtyku.
Badanie i modelowanie. Pracownicy Zakładu Logistyki i Systemów Transportowych z Wydziału Transportu politechniki Warszawskiej przeprowadzili gruntowne badania procesów transportowych i logistycznych, których wyniki zaprezentowali w formie książki „Kształtowanie systemów w wybranych obszarach transportu i logistyki”. Dynamiczne zmiany w gospodarce sprawiły, że zmieniły się również poglądy na postrzeganie systemów transportowych i logistycznych. Ich istotę przedstawiono w pierwszym rozdziale dokonując systematyki terminów, charakteryzując obszary kształtowania sieci transportowej oraz opisując proces modelowania i optymalizacji procesów transportowych. Odrębne badania skoncentrowano na metodach konfiguracji sieci logistycznej i jej elementów, w tym lokalizacji punktów węzłowych. Opisano również zasady projektowania obiektów magazynowych.
Logistyka odzysku została omówiona na bazie sieci recyklingu pojazdów. Wybór obszaru badań zdeterminował ich wyniki. Dlatego za najważniejsze zagadnienia uznano modelowanie podmiotów sieci recyklingu, ustalając zasady funkcjonowania tej sieci, jej strukturę, określając zmienne decyzyjne, ograniczenia i warunki brzegowe oraz kryteria optymalizacji lokalizacji podmiotów wykonujących recykling. Uogólniając wyniki badań zbudowano modele matematyczne lokalizacji punktów recyklingu. Istotnym walorem opracowania jest przedstawienie przykładów zastosowań modeli na danych rzeczywistych.
Terminowość i komisjonowanie. Wyniki badań dotyczące terminowości dostaw odniesiono do wieloszczeblowych systemów dystrybucji, a więc takich z jakimi mamy dzisiaj powszechnie do czynienia. Zbudowano model zapewniający terminowość dostaw, opisano metodykę rozwiązania zadania wyznaczania dostaw terminowych oraz podano przykłady zastosowania tych rozwiązań w praktyce. Badania systemów i procesów komisjonowania zaowocowały opracowaniem modelu odpowiedniego modelu i procedur. Omówiono między innymi układ stref składowania i kompletacji ładunków, problematykę przydziału asortymentu do lokalizacji, grupowania i łączenia zleceń kompletacyjnych, a także metody wyznaczania tras pracowników w strefie kompletacji. W tym przypadku także podano przykład zastosowania konkretnej aplikacji na danych rzeczywistych.
Solidna systematyka. Badając zagadnienia ogólne, skoncentrowano się na istotnych problemach szczegółowych. Dzięki temu zaprezentowane opracowanie odpowiada postulatowi prakseologicznemu: żeby działać skutecznie i nie zgubić się w globalnym świecie trzeba dostrzegać szczegóły w całości procesu. Bowiem należy pamiętać, by działając lokalnie, myśleć globalnie. Walorem badań przeprowadzonych pod kierunkiem prof. Marianny Jacyny jest solidne opracowanie teoretyczne zaprezentowanych zagadnień i wsparcie ich przykładami praktycznymi. Solidna systematyka zagadnień związanych z logistyką i transportem sprawia, że prezentowana pozycja przydatna jest zarówno dla projektantów systemów logistycznych jak również menedżerów, pracowników nauki i studentów. Praca jest bogato ilustrowana i zawiera liczne tabele, co ułatwia percepcję i odbiór treści.
Marek Grzybowski
Kształtowanie systemów w wybranych obszarach transportu i logistyki, praca zbiorowa pod redakcją Marianny Jacyny, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2014, stron 294.