Od 12 do nawet 25 proc. PKB – tyle wg różnych szacunków wynosi wartość szarej strefy w Polsce. Jak skutecznie zapobiegać znikaniu miliardów złotych z polskiej gospodarki – o tym dyskutowali uczestnicy konferencji „Przeciwdziałanie szarej strefie – wspólne działanie dla rozwoju Polski”, która odbyła się 7 kwietnia 2016 r. w Ministerstwie Finansów. Podczas konferencji zaprezentowano raport dotyczący tego zjawiska, przygotowany we współpracy z Organizacją Narodów Zjednoczonych.
„Wydarzenia z ostatnich dni, choćby sprawa tzw. Panama Papers, pokazują, że te zagadnienia nie są wydumanym problemem, ale realnym i ważkim zagadnieniem, szczególnie dla Ministerstwa Finansów” – powiedział minister finansów Paweł Szałamacha. Wskazał, że według szacunków przygotowanych przez różne instytucje szara strefa w Polsce może wynosić od 12% produktu krajowego brutto (PKB) do nawet blisko 24% (tę wyższą wartość podaje Bank Światowy). Przykładowo wg danych EY (d. Ernst&Young) w 2014 r. nieoficjalny obrót gospodarczy stanowił 12,4 proc. polskiego PKB (ok. 214 mld zł). „To pokazuje, o jakich pieniądzach mówimy i jak przesunięcie nawet kliku procent do „białej strefy” pozytywnie wpłynie na naszą gospodarkę” – ocenił Paweł Szałamacha.
Minister wskazał, że dla poprawienia tej sytuacji kluczowe będą kompleksowe zmiany instytucjonalne (np. wprowadzenie Krajowej Administracji Skarbowej) i prawne, ale również korzystanie z nowych, skuteczniejszych narzędzi informatycznych oraz edukacja obywateli. „Niektóre negatywne postawy społeczne mają korzenie w trudnej historii Polski. Dlatego część przedsiębiorców przyzwala na łamanie reguł i uważa, że ten kto płaci uczciwie podatki to „frajer”” – powiedział minister Szałamacha. „Stąd np. prowadzone przez resort finansów Narodowa Loteria Paragonowa, która promuje branie i wydawanie paragonów fiskalnych, czy akcja Kontroli Skarbowej „Nie daj się zrobić w słupa”” – dodał.
Luka w ściągalności podatku VAT w Polsce zgodnie z szacunkami Unii Europejskiej sięga 26 proc. wpływów, przy średniej unijnej 15 proc. Liderzy w tym względzie – kraje skandynawskie czy Holandia – tracą zaledwie kilka procent należnych wpływów z VAT. „Chcemy dołączyć do dobrych średniaków w ciągu trzech lat, a w dalszej perspektywie – do najlepszych państw w tej dziedzinie. To mój ambitny cel” – zadeklarował Paweł Szałamacha. Minister zaznaczył, że dąży do zapewnienia poparcia dla tych planów przez jak największe grono sojuszników społecznych – środowiska eksperckie, naukowe i przedsiębiorców.
więcej: http://www.finanse.mf.gov.pl
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową o szarej strefie
Szara strefa to stosowany powszechnie w Polsce termin określający zjawisko prowadzenia działalności gospodarczych poza oficjalnym obiegiem podlegającym kontroli państwa. Określeń tego zjawiska można w literaturze znaleźć wiele. Główny Urząd Statystyczny używa terminu „gospodarka nieobserwowana”. Mówi się też o gospodarce nieformalnej lub gospodarce w cieniu, tłumacząc bezpośrednio z języka angielskiego shadow economy.
W raporcie IBnGR posługuje się określeniem „szara strefa gospodarcza”, rozumiejąc przez to gospodarkę nieobserwowaną, zdefiniowaną zgodnie z zasadami rachunków narodowych w ESA 2010 (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L174, Wydanie polskie, Legislacja, tom 56, 26 czerwca 2013, str. 352.).
Składają się na nią trzy podstawowe elementy:
1. działalność nielegalna, w przypadku której obie strony są dobrowolnymi partnerami transakcji gospodarczej,
2. działalność ukryta, w przypadku której transakcje same w sobie nie są sprzeczne z prawem, ale nie są zgłaszane w celu uniknięcia procedur administracyjnych,
3. działalność określana jako „nieformalna”, zazwyczaj w sytuacji, gdy nie prowadzi się żadnych rejestrów.
Więcej: Szara strefa w polskiej gospodarce w 2016 roku, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa, Marzec 2016