Oceniając Strategię na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju Business Centre Club dostrzega ogrom pracy, który został wykonany pod kierownictwem wicepremiera Morawieckiego. Dobrze, że taki dokument został stworzony i poddany konsultacji. Zawarta jest w nim próba przełożenia politycznej „filozofii” oraz deklaracji wyborczych nowej władzy na kierunki działań rządu w sferze gospodarczej. Pomoże to obywatelom ocenić wyznaczone kierunki i zweryfikować plany względem ich realizacji.
Przychylnie oceniamy odwagę w stawianiu nowatorskich celów, rozmach przedsięwzięć realizacyjnych oraz oparcie strategii o dokumenty ONZ i UE, zwłaszcza Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju. Zasadne wydaje się wyraźne podkreślenie w Strategii zagrożeń dla rozwoju gospodarki:
– słabość instytucji państwowych,
– niski poziom oszczędności obywateli,
– niską skłonność Polaków do inwestowania i innowacji,
– słabą jakość prawa i wymiaru sprawiedliwości,
– skomplikowany system podatkowy,
– nadmierną biurokrację, zbyt dużą liczbę koncesji i zezwoleń blokujących przedsiębiorczość,
– zbyt wiele instytucji kontrolnych (40) oraz uciążliwość kontroli i kar,
– niską efektywność administracji państwowej,
– brak stosownych zapisów dotyczących domniemania niewinności przedsiębiorcy i jego prawa do błędu.
Te i inne zagrożenia sygnalizował Gospodarczy Gabinet Cieni BCC od wielu lat. Pozytywne są deklaracje Strategii dotyczące zwiększenia inwestycji do 25% PKB w długim horyzoncie czasowym, konieczność silnego pobudzenia oszczędności krajowych i eliminowanie deficytu finansów publicznych, również utworzenie centralnego ośrodka studiów strategicznych czy poprawienia jakości stanowionego prawa i partycypacji obywateli w jego budowie, jako drogi dodatkowego wspierania sektora obywatelskiego i współpracy z sektorem publicznym. Zapisy strategii w dużym stopniu odsłaniają zamiary rządu, redukując tym samym nieprzewidywalność polityki gospodarczej i zmniejszając ryzyko złych decyzji przedsiębiorców.
Uważna analiza kierunków Strategii oraz doświadczenia praktyczne BCC upoważniają do złożenia w kontekście Strategii określonych uzupełnień.
Proponujemy:
1. Precyzyjne określenie źródeł finansowania strategii. Przedstawienie metod podniesienia krajowych oszczędności o proponowane 10% PKB, w tym stworzenie systemu zachęt i narzędzi umożliwiających pobudzenie oszczędności gospodarstw domowych. Opracowanie kampanii mającej na celu uświadomienie społeczeństwu konieczności zwiększenia oszczędności krajowych.
2. Rozważenie propozycji dotyczących reform finansów publicznych, zwłaszcza w części wydatków prawnie zdeterminowanych (tzw. sztywnych) oraz przygotowanie pogłębionej analizy realności proponowanego obniżenia deficytu finansów publicznych do 2030 roku.
3. Przyjęcie założenia o obniżeniu w najbliższych 10–15 latach relacji rynkowego długu publicznego do PKB oraz zmianę krajowych reguł liczenia deficytu państwa i rynkowego długu publicznego na takie same jak ESA 2010, przyjęte dla krajów UE przez Eurostat w 2013 r.
4. Przygotowanie i wdrożenie pakietu uproszczeń dla małych i średnich przedsiębiorstw.
5. Przyjęcie zasad reformy kształcenia wyższego i zawodowego. Zmianę systemu finansowania nauki, szczególnie jednostek naukowo–badawczych w celu stymulowania współpracy z przemysłem.
6. Uzupełnienie Strategii o program, który zapobiegnie przewidywanemu przez demografów bardzo dużemu i dość szybkiemu spadkowi liczby ludności Polski do połowy obecnego wieku. Powinien to być program dużo bardziej efektywny niż 500+.
7. Przygotowanie wizji rozwoju systemu ubezpieczeń społecznych, w tym procesu ograniczania przywilejów emerytalnych i podwyższenia wieku emerytalnego.
8. Doprecyzowanie rozdziału Strategii pn. „Program Budowy Kapitału”, m.in. w kontekście propozycji finansowania inwestycji za pomocą dłużnych papierów wartościowych, emitowanych przez polskie firmy oraz przez Pracownicze Programy Emerytalne.
9. Nadanie znacznie większej rangi rozwojowi odnawialnych źródeł energii (OZE), by oddalić groźbę przeinwestowania w energetykę węglową. Wyraźne nakreślenie podejścia rządu do energetyki jądrowej. Uwzględnienie w systemie rozwoju tzw. energetyki rolnej.
10. Likwidację politycznego nadzoru nad spółkami Skarbu Państwa.
11. Uporządkowanie nadzoru właścicielskiego nad szpitalami.
12. Włączenie do Strategii bankowości spółdzielczej.
13. Dopracowanie roli i zadań samorządu terytorialnego w realizacji Planu i Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.
14. Nadanie większej rangi dialogowi społecznemu, zwiększającemu zaufanie obywateli do państwa i porozumienie ponad podziałami politycznymi oraz rozwijającemu partnerstwo publiczno-prywatne.
15. Doprecyzowanie zagadnień związanych z poprawą skuteczności promocji przedsiębiorców i gospodarki polskiej za granicą.
16. Opracowanie i wdrożenie nowych rozwiązań wyrównujących standardy infrastrukturalne w Polsce ze standardami Unii Europejskiej.
17. Przeprowadzenie rozróżnienia między wysoką innowacyjnością polskiej gospodarki a niską innowacyjnością polskiego sektora B&R, koniecznego dla prawidłowego określenia operacyjnych kierunków działania rządu w realizacji Strategii.
18. Przeprowadzenie rozróżnienia między niskimi płacami za godzinę pracy w Polsce a wysokimi kosztami pracy na jednostkę produktu przy określaniu czynników wpływających na wzrost PKB.
19. Bardziej konkretne sformułowanie metod realizacji Strategii, z precyzyjnym przedstawieniem analiz wskazujących na to, że zaproponowane działania są w stanie rządowe cele osiągnąć.
20. Jednoznaczne określenie zasad odchodzenia od „Polski resortowej”, tj. warunków udziału poszczególnych ministerstw w realizacji Strategii przez rząd.
21. Bardziej wyraźne odniesienie się Strategii do tzw. pomocy dla frankowiczów, przedwyborczych deklaracji wprowadzenia kwoty wolnej od podatku PIT i obniżenia wieku emerytalnego.
Marek Goliszewski, prezes BCC
Szczegółowe komentarze do wybranych postulatów w załączeniu (s. 5 – 14).
BCC – Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju – 21 postulatów BCC